Praca seksualna a asystencja seksualna – czym się różnią i dlaczego warto o nich rozmawiać? 

Temat pracy seksualnej wciąż budzi skrajne emocje – jedni widzą w niej formę wolnego wyboru i niezależności, inni kojarzą ją głównie z wykorzystywaniem i kontrowersjami. A gdy do tego dochodzi kwestia asystencji seksualnej, sprawy komplikują się jeszcze bardziej. Czym właściwie różni się jedno od drugiego? Czy asystencja seksualna wiąże się tylko z seksem? Czego możemy spodziewać się korzystając z usług osób asystujących seksualnie? I jak to wygląda od strony prawnej? 

Praca seksualna a asystencja seksualna – różnice i korzyści 

Choć oba pojęcia często bywają rozumiane jako synonimy, praca seksualna i asystencja seksualna różnią się w kilku kluczowych aspektach. Praca seksualna obejmuje różne formy usług seksualnych świadczonych, najczęściej, w zamian za wynagrodzenie m.in. praca w agencjach, na kamerkach internetowych czy w klubach, wykonywanie masaży erotycznych, tworzenie treści erotycznych. Określenie „praca seksualna” ma bardzo szeroki zakres i często ujmowana jest jako tzw. termin parasolowy, który uwzględnia bardzo różne formy pracy z seksualnością i różnorodne rodzaje usług seksualnych. Również pojęcie „usług seksualnych” może oznaczać bardzo szeroki wachlarz aktywności np. osoby zajmujące się burleską często określają swoje występy jako rodzaj usługi seksualnej.  Asystencja seksualna może mieścić się w szerokiej kategorii pracy seksualnej, jednakże ma wyraźnie inny charakter i cel – jest specjalistyczną formą wsparcia skierowaną głównie do osób z niepełnosprawnościami, które z różnych powodów mają ograniczony dostęp do realizacji swojej seksualności. Zakres usług asystencji seksualnej różni się w zależności od kraju i obowiązujących regulacji prawnych, jak i preferencji osoby asystującej. Niektóre z usług koncentrują się na edukacji seksualnej i emocjonalnej, pomagając osobom z niepełnosprawnościami w budowaniu relacji z własnym ciałem oraz w rozumieniu ich potrzeb i pragnień. Inne obejmują dotyk i bliskość, takie jak przytulanie czy masaże. W wybranych krajach osoby asystujące seksualnie mogą również świadczyć usługi obejmujące stosunek seksualny, o ile jest to zgodne z obowiązującymi przepisami prawnymi.    

Wsparcie osoby asystującej może nieść za sobą wiele korzyści – począwszy od zwiększenia wiedzy na temat seksualności ogólnie, poprzez lepsze poznanie swojego ciała, preferencji, umożliwienie eksploracji potrzeb, a kończąc na poprawie jakości życia. Usługi świadczone przez osoby asystujące seksualnie mogą obejmować m.in.:  

• wsparcie w odkrywaniu własnej seksualności,  
• budowanie pozytywnego stosunku do ciała, 
• rozmowy na temat potrzeb seksualnych i emocjonalnych, 
• pomoc w zrozumieniu i akceptacji własnych potrzeb, 
• pomoc lub naukę korzystania z gadżetów erotycznych, 
• naukę komunikacji w relacjach intymnych, 
• wsparcie w przygotowaniu do życia seksualnego, 
• masaż, pieszczoty, przytulanie, dotyk, stosunek seksualny. 

Rolą osoby asystenckiej może zatem być wspieranie realizacji potrzeb psychoseksualnych, bez wchodzenia w relacje intymne z osobą kliencką/pacjencką, specjalizowanie się w świadczeniu różnego rodzaju usług seksualnych, a nawet wsparcie procesu terapii seksuologicznej współdziałając z seksuologiem_żką. Kluczową kwestią w asystencji jest odpowiednie przeszkolenie, zarówno ze względu na bezpieczeństwo i komfort osób korzystających z tej formy wsparcia i samej osoby asystującej, jak i z uwagi na uzyskanie niezbędnych umiejętności i wiedzy na temat pracy z osobami z różnymi rodzajami niepełnosprawności. Asystencja seksualna to nie tylko dostarczanie doznań intymnych, ale przede wszystkim świadczenie usług w sposób etyczny, świadomy i dostosowany do indywidualnych potrzeb osób z niepełnosprawnościami.  

Gdzie asystencja seksualna jest legalna? 

Asystencja seksualna dla osób z niepełnosprawnościami jest dostępna w kilku krajach, głównie w Europie: Niemczech, Szwajcarii, Holandii, Danii, Belgii i Czechach. W krajach, gdzie asystencja seksualna istnieje, osoby chcące zająć się asystencją seksualną przechodzą specjalistyczne szkolenia, które przygotowują je do pracy z osobami z różnymi rodzajami niepełnosprawności. Działalność asystentów jest często wspierana przez organizacje pozarządowe oraz systemy opieki społecznej. 

W Polsce temat pracy seksualnej czy asystencji seksualnej pozostają w dużej mierze tabu, a stygmatyzacja dotyczy zarówno samej pracy, jak i korzystania z usług osób pracujących seksualnie. Choć świadomość społeczna w tym zakresie powoli rośnie, brakuje regulacji prawnych wspierających tego rodzaju usługi. Warto zauważyć, że w krajach, gdzie asystencja seksualna jest legalna, podejście prawne i społeczne opiera się na uznaniu prawa osób z niepełnosprawnościami do życia seksualnego oraz dążeniu do zapewnienia im możliwości realizacji tych potrzeb w bezpieczny i godny sposób. W wielu sytuacjach asystencja seksualna dla osób z niepełnosprawnościami może być jedyną opcją na realizowanie swojej seksualności, jak i na zdobywanie wiedzy na jej temat np. jak zachowywać się w sytuacjach intymnych, co oznacza dobrowolna zgoda (tzw. consent) czy jak dbać o swoje granice. 

„Savoir-vivre” wobec osób pracujących seksualnie i osób klienckich 

Osoby pracujące seksualnie często spotykają się z uprzedzeniami, stygmatyzacją oraz przemocą. W rzeczywistości ich praca jest tak samo realna, jak każda inna forma uzyskiwania zarobku i niezaprzeczalnie zasługuje na szacunek. Osoby chcące korzystać lub korzystające z usług seksualnych często mają trudność z tym, jak powinny się zachować w sytuacji kontaktu z osobą świadczącą usługi seksualne. Wielokrotnie zdarza się też, że w ich zachowaniu brakuje poszanowania podmiotowości i godności osoby pracującej seksualnie.  

W kontakcie z osobami świadczącymi usługi seksualne przede wszystkim nie powinniśmy zapominać, że mamy do czynienia… z drugim człowiekiem. Pomimo wielu stereotypów i przekonań, dla wielu osób wybór tej pracy to świadoma decyzja zawodowa, więc ważne, abyśmy powstrzymali swoje oceny moralne i próby wywierania wpływu. Tak samo jak w przypadku każdej innej usługi, powinniśmy oczywiście pamiętać też o szacunku do granic i zasad współpracy, które zostały ustalone. 

O potrzebie destygmatyzacji i dekryminalizacji pracy seksualnej 

Stygmatyzacja pracy seksualnej prowadzi do wielu negatywnych konsekwencji, zarówno społecznych, jak i indywidualnych. Osoby pracujące seksualnie często doświadczają przemocy, braku dostępu do ochrony zdrowia oraz dyskryminacji prawnej. Destygmatyzacja pracy seksualnej i uznanie jej za zawód, mogłaby przyczynić się do poprawy warunków pracy i bezpieczeństwa, lepszego dostępu do opieki zdrowotnej oraz zmniejszenia przestępczości związanej z nielegalnym rynkiem usług seksualnych. Zmiana społecznego postrzegania seksualności jako naturalnej części życia, a nie tematu tabu, jest niezbędnym krokiem w kierunku większej akceptacji i empatii wobec osób świadczących usługi seksualne. 

Stygmatymatyzacja dotyczy również osób korzystających z usług seksualnych (pomimo że w świetle prawa nie jest to czyn zabroniony czy karalny). Jest to m.in. efekt głęboko zakorzenionych norm kulturowych, moralnych i religijnych, na podstawie których oceniało się (lub wciąż ocenia) różne zachowania seksualne i z których wynikają liczne restrykcje. Przeciwdziałanie stygmatyzacji wymaga przede wszystkim edukacji, która ma szansę normalizować temat pracy seksualnej oraz uświadamiać społeczeństwo na temat różnorodnych potrzeb i sposobów ich realizacji. Istotnym krokiem jest również dekryminalizacja i wprowadzenie odpowiednich regulacji prawnych, które zapewnią ochronę zarówno osobom pracującym seksualnie, jak i ich osobom klienckim. Pomimo, że świadczenie usług seksualnych za pieniądze nie jest w Polsce karalne, to osoba świadcząca usługi seksualne nie może legalnie prowadzić działalności gospodarczej w tym zakresie czy nie ma możliwości zatrudniać nikogo np. ochrony w celu zapewnienia sobie bezpieczeństwa.  

Również media odgrywają kluczową rolę, poprzez możliwość zmiany wszechobecnej narracji i unikanie powielania szkodliwych stereotypów na temat pracy seksualnej. 

Chcesz się dowiedzieć więcej o asystencji seksualnej? Sprawdź również:  

• https://www.fundacjaavalon.pl/abc/asystowanie-seksualne-odpowiedz-na-potrzeby-osob-z-niepelnosprawnosciami-ich-rodzin-i-osob-partnerskich/ 
• https://www.fundacjaavalon.pl/abc/na_kozetce_u_asystentki_seksualnej_historia_marka_o_briena/ 
• Wywiad z asystentką seksualną z Konferencji Sekson: Cz. 1: https://www.youtube.com/watch?v=DSxTak5mi-M&t=74s cz. 2: https://www.youtube.com/watch?v=Sgkpku4rF-I&t=2s
• Praca seksualna z OzN rozmowa z Konferencji Sekson:  Praca seksualna z osobami z niepełnosprawnościami

Bibliografia

• “Doświadczalnik, czyli jak pracować seksualnie w sposób bezpieczny, świadomy i satysfakcjonujący” informator stworzony przez Nieformalną Grupę Pracownic Seksualnych 
• „Dziwki, zdziry, szmaty. Opowieści o slut-shamingu” Paulina Klepacz, Kamila Raczyńska-Chomyn i Aleksandra Nowak 
• „Bez wstydu. Sekspraca w Polsce” Karolina Rogaska