
Pięć rzeczy, o których trzeba pamiętać, randkując z osobą z niepełnosprawnością
Dominika Gołąb
Psycholożka w Centrum Aktywnej Rehabilitacji Fundacji Avalon oraz seksuolożka w Pomarańczowym Telefonie Wsparcia
Każda relacja to wyjątkowa historia. Jeśli czytasz ten artykuł, być może zastanawiasz się, jak najlepiej podejść do związku z osobą z niepełnosprawnością – jak wyrazić swoje zainteresowanie w sposób autentyczny i pełen szacunku.
Randkowanie czy budowanie relacji mogą budzić obawy, zwłaszcza gdy pojawia się coś, czego wcześniej się nie doświadczyło. To całkowicie naturalne! Ten artykuł jest po to, by pomóc Ci spojrzeć na tę relację przez pryzmat partnerstwa i wzajemnego szacunku – bez zbędnych stereotypów i obaw.
1. Przede wszystkim osoba, potem jej niepełnosprawność
Budowanie relacji zaczyna się od poznania drugiej osoby – jej osobowości, pasji, wartości i tego, co ją wyróżnia. Niepełnosprawność to tylko jedna z wielu cech, które ją definiują, i nie powinna być pierwszym ani najważniejszym aspektem, na którym się skupisz. Zastanów się, co Cię do niej przyciągnęło – może to poczucie humoru, wspólne zainteresowania czy sposób, w jaki patrzy na świat? W relacji liczy się przede wszystkim to, kim jest jako człowiek.
Bycie dobrym partnerem oznacza troskę, wsparcie i zrozumienie, ale jednocześnie partnerstwo i znalezienie równowagi. Zamiast zakładać, że to Ty musisz „pomagać” lub że druga osoba czegoś bez Ciebie „nie zrobi”, najpierw zapytaj o jej oczekiwania w tym zakresie. Samodzielność i autonomia są bardzo ważne, dlatego zawsze kieruj się zasadą: wspieraj, ale nie wyręczaj, chyba że partner wyraźnie poprosi o pomoc.
2. Zwracaj uwagę na język, którego używasz
Język buduje naszą rzeczywistość – a słowa mają wielką moc. Zwróć uwagę na to, jakich słów używasz w odniesieniu do osób z niepełnosprawnościami – zarówno w ich obecności, jak i poza nią. Użycie języka inkluzywnego okazuje twój szacunek – oraz jest dobrym przykładem dla innych osób z twojego otoczenia.
Nie używaj sformułowań, które podkreślają ograniczenia danej osoby, lecz takich, które zaznaczają jej podmiotowość, np. „osoba z niepełnosprawnością” zamiast „osoba niepełnosprawna”. Pamiętaj również, by unikać zwrotów typu „cierpi na…” czy „jest przykuty do wózka”. Niepełnosprawność nie zawsze oznacza cierpienie, a urządzenia wspierające dają możliwość większej niezależności.
3. Otoczenie będzie zadawać pytania – przygotuj się na nie.
Możliwe, że twoja nowa relacja wzbudzi ciekawość wśród znajomych, rodziny czy nawet obcych osób. Niektóre pytania mogą być zadawane z troską, inne z ciekawości, a jeszcze inne – okażą się być niestosowne lub przekraczające wasze granice. Najważniejsze to ustalić wspólnie, jak chcecie reagować na tego typu sytuacje. Możecie zdecydować, które tematy są otwarte do rozmowy, a które pozostają w sferze prywatności. Niestety, chyba niemożliwym jest uniknięcie ewentualnego niezrozumienia czy uprzedzeń. Jeśli spotkasz się z negatywnymi komentarzami, reaguj stanowczo, ale z szacunkiem. Miej na uwadze prywatność swojego partnera.
4. Pamiętaj o znaczeniu dostępności
Zanim zaplanujesz wspólne wyjście lub niespodziankę, upewnij się, że miejsce, które wybierasz, jest dostosowane do potrzeb Twojego partnera. Randka w kawiarni albo wyjazd na weekend mogą okazać się wyzwaniem ze względu na bariery architektoniczne czy inne utrudnienia. Oczywistym jest, że takie aktywności mają cieszyć, nie generować dodatkowy stres – co warto sprawdzić wcześniej?
Zanim zaplanujesz randkę, upewnij się, że miejsce, do którego się wybieracie, będzie dostosowane do potrzeb Twojego partnera lub partnerki. Jeśli twoja sympatia porusza się na wózku, sprawdź, czy w lokalu są podjazdy, winda lub toaleta dla osób z niepełnosprawnościami. Jeśli nie masz pewności, warto zadzwonić i zapytać. Taką drobną rzeczą możesz pokazać swoje zaangażowanie. Dostępność to nie tylko kwestia fizycznych barier. Jeśli Twój partner lub partnerka ma niepełnosprawność sensoryczną – zastanów się, jakie warunki będą odpowiednie. Być może zatłoczona kawiarnia ze słabym oświetleniem nie jest najlepszym pomysłem, a bardziej komfortowo spędzicie czas w innym miejscu?
5. Nie zapominaj o humorze i spontaniczności
Każdy związek potrzebuje lekkości, radości i śmiechu – to one tworzą wspomnienia, budują bliskość i nadają codzienności pozytywny rytm. Niepełnosprawność osoby partnerskiej nie oznacza, że codzienność musi być pełna powagi, skomplikowanego planowania czy nieustannego myślenia o trudnościach. W końcu relacja to nie tylko zmagania, lecz przede wszystkim przyjemność z bycia razem!
Starajcie się szukać spontanicznych momentów, które przynoszą radość. To może być wspólny spacer, nieplanowana wycieczka, wieczór z ulubionym filmem albo odkrywanie nowych miejsc i smaków. Nie bójcie się eksperymentować i próbować nowych rzeczy, nawet jeśli wymaga to pewnych modyfikacji czy dostosowań. Powyższe punkty są tylko wskazówką i zachęceniem do rozmowy z Twoją sympatią. Obrazów niepełnosprawności jest tyle, ile osób z niepełnosprawnością – różne będą potrzeby, granice i wymagania co do Ciebie. Miej w sobie otwartość na rozmowy o trudnych tematach i chęć przyjęcia perspektywy drugiej strony – a z taką postawą będzie Ci prościej odnaleźć się w każdej relacji, nie tylko z osobą z niepełnosprawnością.
Chcesz wiedzieć więcej?
Skorzystaj z darmowych porad informacyjnych, prawnych, medycznych, pedagogicznych, psychologicznych oraz seksuologicznych.
Zapraszamy!
Artykuł powstał w ramach Kompleksowego Centrum Poradniczego Fundacji Avalon dzięki dofinansowaniu ze środków PFRON.