Znajdź metodę antykoncepcji, która pasuje do Twoich potrzeb 

autorka: dr n. med. Barbara Mazurkiewicz 

Położna, pielęgniarka, pedagożka, EMBA, specjalistka w dziedzinie pielęgniarstwa ginekologiczno-położniczego. Absolwentka Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego oraz Uniwersytetu Warszawskiego. Adiunkt w Zakładzie Dydaktyki Ginekologiczno-Położniczej WUM. Wiceprzewodnicząca Okręgowej Rady Warszawskiej Okręgowej Izby Pielęgniarek i Położnych. 2007 rok uzyskanie grantu Narodowego Centrum Badań na prowadzenie badań dotyczących opieki nad kobietami niepełnosprawnymi w zakresie dostosowania opieki medycznej do ich indywidualnych potrzeb. 

Na początek

Antykoncepcja to temat, który dotyczy nie tylko zdrowia, ale też komfortu, poczucia bezpieczeństwa i świadomego podejścia do życia intymnego. Dzisiejsza medycyna i farmakologia oferują naprawdę szeroki wachlarz rozwiązań. Wszystkie mają wspólny cel: zapobiec ciąży, działając na różnych etapach – od zatrzymania plemników, przez hamowanie owulacji, aż po uniemożliwienie zagnieżdżenia się zapłodnionej komórki jajowej. Warto więc wiedzieć, jakie są możliwości i jak dobrać te najbardziej odpowiednie do swojego stylu życia i potrzeb. Przedstawię najważniejsze tematy i często zadawane pytania. Skupiając się na potrzebach osób z niepełnosprawnościami. 

Jakie formy antykoncepcji znajdują się na rynku? 

Najbardziej popularne z nich to.:

• hormonalne: dostępne w formach dwuskładnikowych tabletek antykoncepcyjnych, minipigułek, plastrów, krążków dopochwowych (ringów), hormonalnych wkładek wewnątrzmacicznych, iniekcji domięśniowych, implantów podskórnych oraz antykoncepcji postkoitalnej, czyli tak zwanych tabletek “dzień po”,   
• mechaniczne: prezerwatywy, wkładki domaciczne, kapturki dopochwowe, 
• naturalne: metoda termiczna (monitorowanie temperatury ciała), metoda obserwacji śluzu, metoda kalendarzykowa lub ich połączenie – stosowanie ich w celu uniknięcia ciąży wymaga bardzo dużej skrupulatności; nawet niewielkie błędy mogą prowadzić do pomyłek i złej interpretacji, co znacząco obniża jej skuteczność.   

Antykoncepcja u osób z niepełnosprawnością 

Przy wyborze metody ważne będzie wzięcie pod uwagę naszego stanu zdrowia, uwzględnienie leków, które na stałe przyjmujemy i samej niepełnosprawności czy choroby przewlekłej (niektóre choroby/objawy mogą ulec zaostrzeniu w trakcie stosowania antykoncepcji hormonalnej). W przypadku niektórych środków takich jak: prezerwatywy, ringi czy kapturki dopochwowe ich stosowanie może być utrudnione u osób z ograniczeniami ruchowymi. W przypadku chęci stosowania antykoncepcji długodziałającej (np. implantów czy wkładek domacicznych) należy skonsultować z lekarzem czy dana metoda nie zaostrzy naszego stanu i czy nie będzie to wymagało zmiany sposobu leczenia. W niektórych przypadkach lepiej wybierać środki działające miejscowo i jednorazowo jak np. Prezerwatywa. Konsultacja z ginekologiem, ginekolożką będzie w tym wypadku zawsze dobrym pomysłem. 

Antykoncepcja długoterminowa – co warto wiedzieć? 

Stosowanie każdego rodzaju środków antykoncepcyjnych powinno wiązać się z edukacją i świadomością zalet i wad danej metody. Pozwala to na świadomy wybór środków dopasowanych do stanu zdrowia oraz potrzeb wynikających z aktualnej sytuacji życiowej. Warto też pamiętać, że długotrwałe metody antykoncepcyjne jak wkładka wymagają regularnych wizyt kontrolnych u ginekologa. Taka decyzja powinna wiązać się z konsultacją ginekologiczną. 

Jakie badania warto wykonać zanim zdecydujemy się na daną metodę antykoncepcji? 

Przed rozpoczęciem przyjmowania antykoncepcji hormonalnej ginekolog/ginekolożka powinien przeprowadzić podstawowe badanie ginekologiczne, cytologię oraz przeprowadzić badanie piersi. Ponadto wskazane jest USG narządów rodnych oraz mammografia lub USG piersi. Badania te pozwalają wykluczyć zmiany nowotworowe. Jest to szczególnie ważne, ponieważ estrogen zawarty w środkach antykoncepcji hormonalnej może przyspieszyć wzrost i rozwój chorób nowotworowych. Wykrycie choroby nowotworowej jest bezwzględnym przeciwwskazaniem do stosowania tego rodzaju antykoncepcji. 

Dodatkowo warto wykonać badania krwi: morfologię, ocenę poziomu glikemii, parametry krzepnięcia takie jak APTT i PT oraz ocenę funkcji wątroby: ALT i AST. Można także wykonać badanie moczu i stężenie kreatyniny, aby ocenić funkcję nerek. Po wykonaniu wszystkich zleconych badań należy powtórnie udać się do lekarza, lekarki, aby omówić wyniki i dobrać odpowiednią metodę antykoncepcji.  

Co może być przeszkodą w stosowaniu antykoncepcji hormonalnej? 

Do czynników ryzyka przy stosowaniu hormonalnych metod antykoncepcji należą: choroby zakrzepowo-zatorowe, otyłość, nadciśnienie tętnicze, choroby serca (niewydolność, zawał, choroba niedokrwienna serca), hipercholesterolemia, cukrzyca, choroby wątroby, palenie papierosów, migreny z aurą, depresja i choroby nowotworowe. Wadą antykoncepcji hormonalnej jest również to, że mogą przyczyniać się do wywołania lub rozwoju stanów chorobowych i chorób. Z tego powodu przed rozpoczęciem terapii konieczne jest ich wykluczenie za pomocą badań. 

Czy istnieje idealna metoda antykoncepcji? 

Niestety nie istnieje jedna, idealna metoda antykoncepcji dla wszystkich. Każda metoda ma swoje zalety i ograniczenia, a to co dla jednej osoby będzie rozwiązaniem najlepszym, dla innej może się okazać niewygodne albo nieodpowiednie. Do cech, które powinny charakteryzować metodę możliwie najbliższą ideału, należą: bezpieczeństwo stosowania, wysoka skuteczność, łatwość użytkowania czy szeroka dostępność. Wybór metody antykoncepcji powinien być dostosowany indywidualnie m.in. do stylu życia, stanu zdrowia, planów dotyczących rodzicielstwa i osobistych preferencji. Należy pamiętać, że potrzeby dotyczące antykoncepcji będą zmieniały się na kolejnych etapach jej życia. To powoduje, że dobór metody nie jest na całe życie i wymaga systematycznej analizy oczekiwań danej osoby. 

Czy jest jakaś forma antykoncepcji, która daje 100% skuteczności?  

Nie istnieje metoda antykoncepcji, która dawałaby absolutne 100% pewności. I choć żadna z dostępnych metod nie jest całkowicie niezawodna, wiele charakteryzuje się bardzo wysoką skutecznością. Przy właściwym stosowaniu przypadki, w których antykoncepcja zawodzi, zdarzają się naprawdę rzadko. Dlatego tak ważne jest korzystanie z niej zgodnie z zaleceniami producenta i wskazaniami lekarskimi. Przykładowo, nieprawidłowo założona prezerwatywa może pęknąć, a nieregularne przyjmowanie tabletek zmniejsza ich skuteczność. To właśnie uważność, konsekwencja i dopasowanie metody do osoby w dużej mierze decydują o tym, jak skutecznie będzie ona chronić przed ciążą.  

Warto pamiętać też, że mówiąc o skuteczności antykoncepcji mamy na myśli zapobieganie ciąży. Aktywność seksualna wiąże się jednak także z ryzykiem zakażeń przenoszonych drogą płciową, a w tym obszarze stosowanie antykoncepcji nie zawsze zapewnia ochronę. Tylko część metod barierowych, takich jak prezerwatywy, zmniejsza ryzyko zakażeń. Dlatego, myśląc o pełnym bezpieczeństwie, warto łączyć różne formy profilaktyki – regularne badania, szczepienia oraz otwartą rozmowę z partnerem lub partnerką. Jeżeli chcesz dowiedzieć się więcej o profilaktyce infekcji przenoszonych drogą płciową – przeczytaj nasz artykuł: https://www.fundacjaavalon.pl/abc/badania-profilaktyczne-w-kierunku-infekcji-przenoszonych-droga-plciowa/  

Podsumowując – antykoncepcja to nie tylko kwestia wyboru: tabletki, prezerwatywy czy wkładki, ale przede wszystkim świadoma decyzja, która powinna uwzględniać zdrowie, styl życia i indywidualne potrzeby. Nie istnieje metoda idealna i w 100% skuteczna, ale dzięki szerokiemu wachlarzowi możliwości, każdy może znaleźć rozwiązanie najbardziej dopasowane do siebie. Dlatego warto rozmawiać z lekarzem, zadawać pytania i szukać takich środków, które zapewnią poczucie bezpieczeństwa, komfortu i spokoju. 

 Najważniejsze? Znajdź metodę antykoncepcji, która pasuje właśnie do Ciebie.