Lizard — technologia, która daje niezależność 

Nowy wymiar mobilności dla osób z niepełnosprawnościami 

W połowie września 2025 roku na Kampusie Czyżyny Politechniki Krakowskiej odbyły się inkluzywne warsztaty testowe projektu Lizard — innowacyjnego, elektrycznego pojazdu stworzonego z myślą o osobach poruszających się na wózkach. Lizard to odpowiedź na konkretne wyzwania, z jakimi codziennie mierzą się osoby z niepełnosprawnościami oraz pojazd, który ma szansę przełamać bariery, przywrócić niezależność i otworzyć nowe możliwości.

Pojazd zaprojektowany z myślą o pełnej samodzielności 

Lizard to lekki, czterokołowy pojazd elektryczny kategorii L6e-PB, stworzony przez zespół inżynierów z Wydziału Mechanicznego Politechniki Krakowskiej. Jego konstrukcja nie jest adaptacją istniejących rozwiązań, to zupełnie nowa odpowiedź na realne potrzeby osób z ograniczeniami ruchowymi. Najważniejszą cechą Lizarda jest możliwość bezpośredniego wjazdu do pojazdu na własnym wózku inwalidzkim i prowadzenia go bez konieczności przesiadania się. Dzięki półaktywnemu zawieszeniu pneumatycznemu, pojazd może się obniżyć do poziomu podłoża, dzięki czemu eliminujemy potrzebę potrzebę pomocy osób trzecich. Po wjeździe wózek jest stabilizowany przez specjalny system blokady, a kierowca może rozpocząć jazdę samodzielnie, bezpiecznie i na własnych zasadach.

Technologia, która wspiera dostępność 

To przykład inżynierii, która nie idzie na skróty. Zamiast adaptować istniejące pojazdy, twórcy stworzyli konstrukcję od podstaw, uwzględniając każdy detal: 

• Napęd: dwa silniki BLDC zintegrowane z piastami tylnych kół 

• Zasilanie: akumulatory litowo-żelazowo-fosforanowe (LFP) 

• Zasięg: ok. 80 km w warunkach miejskich 

• Zawieszenie: pneumatyczne, regulowane, umożliwiające jazdę miejską i terenową 

Szczególną uwagę poświęcono systemowi sterowania. Podczas warsztatów testowych sprawdziliśmy cztery różne warianty kierownic, które w przyszłości mogą zostać zaimplementowane w pojeździe. Obejmowały one zarówno klasyczną kierownicę zmodyfikowaną pod kątem ergonomii, jak i rozwiązania alternatywne, w tym specjalnie zaprojektowaną kierownicę do obsługi jedną ręką — nawet nie w pełni sprawną. Dzięki temu mogliśmy ocenić funkcjonalność poszczególnych koncepcji w praktyce oraz zebrać cenne opinie przyszłych użytkowników. 

Projekt tworzony razem z użytkownikami 

Od samego początku twórcy Lizarda — Bartłomiej Romowicz i Adrian Starowicz — postawili na współpracę z osobami z niepełnosprawnościami. Nie jako odbiorcami gotowego produktu, ale jako współtwórcami. To ich uwagi dotyczące ergonomii kokpitu, rozmieszczenia przycisków, wygody wjazdu i mocowania wózka decydują o kierunku rozwoju projektu. 

Warsztaty testowe, które odbyły się na Politechnice Krakowskiej, były kolejnym etapem wspólnego projektowania. Uczestnicy mogli nie tylko zobaczyć prototyp, ale też wziąć udział w jazdach próbnych, przetestować różne warianty sterowania i przekazać swoje sugestie bezpośrednio zespołowi projektowemu. 

To nie były zwykłe warsztaty. To było spotkanie technologii z codziennością — z realnym życiem, jego ograniczeniami, ale też jego aspiracjami. Współtworzoną przez społeczność, która przez lata była pomijana w projektowaniu miejskiej mobilności. 

Głos osób z niepełnosprawnościami 

Dla wielu osób z niepełnosprawnościami samodzielność nie jest dodatkiem do życia. Jest jego fundamentem. Codzienne wyzwania — dojazd do pracy, załatwienie spraw urzędowych, zrobienie zakupów, spotkania ze znajomymi, wizyty u lekarzy czy rehabilitantów, często wymagają pomocy innych, skrupulatnego planowania i kompromisów. Ale czasem też oznacza czekanie, aż ktoś będzie miał czas, aż znajdzie się opiekun, aż pojawi się transport.  

Możliwość prowadzenia pojazdu bez konieczności przesiadania się, z pełnym poczuciem kontroli, to nie tylko wygoda. To odzyskanie niezależności, która przekłada się na aktywność społeczną, pewność siebie i realną obecność w przestrzeni publicznej.  

Istotne jest to również dla osób mieszkających w mniejszych miejscowościach, gdzie komunikacja publiczna jest ograniczona lub nie istnieje. Dla wielu z nich wyjście z domu to logistyczne wyzwanie, a czasem wręcz niemożliwość. Ten pojazd może stać się narzędziem, które otworzy drzwi. 

Ale to nie tylko kwestia fizycznych możliwości. To także przełamywanie barier w głowie. Przekonania, że „nie dam rady”, „nie mogę sam”, „nie poradzę sobie”, „to nie dla mnie”. Lizard pokazuje, że można inaczej. Że technologia może wspierać nie tylko ciało, ale też psychikę. Że kiedy człowiek odzyskuje kontrolę nad swoim ruchem, odzyskuje też kontrolę nad swoim życiem. 

To moment, w którym wzrasta pewność siebie. Kiedy nie trzeba już czekać, aż ktoś zawiezie, pomoże, zaplanuje i zorganizuje. Kiedy można po prostu wsiąść i pojechać — do lekarza, na kawę, na spacer. Samemu. Po swojemu. 

Inżynieria społecznie odpowiedzialna

Projekt Lizard pokazuje, że technologię można projektować nie tylko dla rynku, ale dla człowieka. Że technologia może służyć nie tylko efektywności, ale też równości. To również dowód na to, że uczelnie wyższe mogą być miejscem, gdzie rodzą się rozwiązania realnie zmieniające życie. A młodzi konstruktorzy, wspierani przez ekspertów, potrafią połączyć pasję do motoryzacji z misją społeczną. 

To także dowód na to, że innowacja nie musi być oderwana od rzeczywistości. Wręcz przeciwnie — może z niej wyrastać. Może być odpowiedzią na konkretne potrzeby. Może być tworzona w szacunku, empatii i zrozumieniu do osób z większymi potrzebami. 

Dowiedz się więcej na stronie Politechniki Krakowskiej.

Co dalej? 

Lizard jest jeszcze prototypem, ale już teraz budzi ogromne zainteresowanie. Twórcy pracują nad ochroną patentową wybranych rozwiązań, a równolegle planują kolejne testy, modyfikacje i – miejmy nadzieję – w przyszłości wdrożenie pojazdu do produkcji. 

Jeśli wszystko pójdzie zgodnie z planem, Lizard może stać się pierwszym w Polsce pojazdem zaprojektowanym od podstaw dla osób z niepełnosprawnościami. Nie jako dodatek do istniejących rozwiązań, ale jako pełnoprawny środek transportu — z szacunkiem dla użytkownika, jego potrzeb i jego prawa do niezależności. 

Artykuł znalazł się również we wrześniowym numerze Biuletynu Fundacji Avalon.