Wypalenie zawodowe to zagadnienie, wokół którego obecnie podejmowane są liczne dyskusje. Syndrom wypalenia zawodowego stał się kolejną chorobą cywilizacyjną, która dotyka współczesne społeczeństwo. Temat ten jest na tyle istotny, iż w czerwcu 2019 roku WHO wpisało wypalenie zawodowe do Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób ICD (która obowiązuje od 1 stycznia 2022 roku).
Wypalenie zawodowe – nie ignoruj objawów!
Objawy wypalenia zawodowego mogą być na tyle silne, iż nie pozwalają na codzienne wykonywanie zawodowych obowiązków. Z kolei brak jakichkolwiek działań i reakcji może spowodować, iż pracownik może popełnić błędy, skutkujące dotkliwymi konsekwencjami. Pierwszą oznaką wypalenia zawodowego jest ogromne zmęczenie fizyczne i psychiczne. Jednakże owe zmęczenie jest dość osobliwego rodzaju. Wpływa na nie możliwość realizacji projektów i zadań, poprzez deficyty energii oraz problemy w funkcjonowaniu poznawczym. Pracownik dotknięty wypaleniem zawodowym zaczyna przyjmować postawę minimalistyczną – podejmuje tylko działania konieczne, przejawia niechęć do wszelkich innowacji oraz doświadcza trudności w relacjach interpersonalnych.
Najczęściej problem wypalenia zawodowego dotyka osoby pracujące w zawodach wymagających bliskich kontaktów interpersonalnych takich jak: psycholodzy, psychiatrzy, lekarze, pielęgniarki, nauczyciele, pracownicy społeczni, policjanci, urzędnicy oraz osoby pracujące w bliskim i bezpośrednim kontakcie z innymi ludźmi. Ten problem dotyczy również fizjoterapeutów. Codzienny kontakt z pacjentami cierpiącymi z powodu różnych dolegliwości oraz ogromna odpowiedzialność mogą po jakimś czasie stać się zbyt przytłaczające. Należy również wziąć pod uwagę, że prawidłowe wykonywanie obowiązków zawodowych fizjoterapeuty wymaga wchodzenia w bliskie relacje pacjent–terapeuta oraz rodzina pacjenta – terapeuta. Ponadto przez czas trwania rehabilitacji (który wynosi średnio od kilku tygodni do kilku miesięcy), wymagane jest duże zaangażowanie i motywacja obu stron. Złe warunki pracy, przeciążenie, brak czasu i wypalenie zawodowe fizjoterapeuty może więc wpłynąć nie tylko na efektywność terapii, ale również (w ujęciu długoterminowym) na jakość życia i samodzielność pacjenta.
Biorąc pod uwagę, iż kondycja psychiczna i fizyczna danego fizjoterapeuty borykającego się z wypaleniem zawodowym nie jest dobra, to nie posiada on odpowiedniej ilości empatii, cierpliwości oraz chęci do pomagania pacjentom. Z kolei sam pacjent również może przyczyniać się do pogłębiania tego syndromu. Pacjent, który uczęszcza na rehabilitację bardzo często zmaga się z bólem fizycznym i emocjonalnym. Często zupełnie nieświadomie przekazuje swoje negatywne emocje fizjoterapeucie. Stąd też istotne jest nastawienie pacjenta. Zazwyczaj pacjenci nie mają w ogóle świadomości tego, że są trudni
w relacji, nieprzyjemni albo niecierpliwi.
Wpływ wypalenia zawodowego fizjoterapeuty na pacjenta – czy zmiana jest dobra?
Również pacjent odreagowuje na fizjoterapeucie swoje tłumione emocje. Długotrwałe gromadzenie emocji i długotrwały stres przyczyniają się do poczucia przeciążenia nadmiarem pracy, zmęczenia, rozczarowania – co stanowi ostatnią prostą do wypalenia zawodowego. Zdarza się, że fizjoterapeuci odczuwają pewnego rodzaju lekceważenie swoich starań. Przekazując pacjentowi swoją energię, poświęcając mu swój czas, często spotykają się z brakiem współpracy i nie stosowaniem się do zaleceń.
Co zrobić w sytuacji, kiedy jako pacjent zauważamy pierwsze oznaki wypalenia zawodowego fizjoterapeuty lub gdy sami nie potrafimy dłużej z nim współpracować? Rozsądną decyzją wydaje się zmiana fizjoterapeuty. Co dobrego może wyniknąć z takiej decyzji? Przede wszystkim będziemy mieć do czynienia z osobą, która może posiadać większe pokłady energii i zaangażowania w zakresie wykonywanej pracy. Inne spojrzenie oraz inna technika może przyczynić się do progresu w trakcie procesu rehabilitacji. Ponadto wpłynie to korzystnie na pacjenta, który mógł odczuwać monotonie w trakcie poprzedniej rehabilitacji. Dlatego, jeżeli zauważymy, że rehabilitacja nie przynosi oczekiwanych rezultatów (pomimo naszego pełnego zaangażowania) – warto zastanowić się, czy zmiana w tym przypadku nie będzie bardziej korzystna zarówno dla nas jak i fizjoterapeuty.
Fundacja Avalon udziela darmowego psychologicznego wsparcia w ramach:
- Projektu Avalon Active – indywidualna psychoterapia dla osób z niepełnosprawnością (należy posiadać orzeczenie o niepełnosprawności)
Kontakt:
Zapis przez Recepcję Fundacji Avalon (tel. 22 349 97 71, 796 324 328;
mail: [email protected])
- Kompleksowego Centrum Poradniczego Fundacji Avalon - darmowe konsultacje mające na celu wsparcie osób z niepełnosprawnościami i ich rodzin w procesie radzenia sobie z trudnościami. Spotkania są również nakierowane na przełamywanie poczucia bezsilności i bezradności oraz budowanie pewności siebie i motywowania do aktywności i samodzielności w życiu.
Kontakt:
Jakub Rafalski - specjalista w zakresie psychologii klinicznej i psychoterapii poznawczo-behawioralnej (tel.: 531 095 545; mail: [email protected]).
Aktualne godziny dyżurów Jakuba znajdziesz tu: LINK.
Opracowano na podstawie:
- Borkowski, T., Życie to nie tylko mój zawód - życie to jestem Ja!, Biuletyn informacyjny krajowej izby fizjoterapeutów Głos fizjoterapeutów, 2018(3): 5-10.
- Czechowicz, E., L4 na wypalenie zawodowe od 2022 r. Nowa jednostka chorobowa
w ICD [w:] https://www.pit.pl/aktualnosci/l4-na-wypalenie-zawodowe-od-2022-r-nowa-jednostka-chorobowa-w-icd-1006041 (dostęp 17 czerwca 2022) - Kestemont, P., Wypalenie zawodowe Zagrożenie czy szansa? [w:] https://psychologiawpraktyce.pl/artykul/wypalenie-zawodowe (dostęp 18 czerwca 2022)
- Kraczla, M., Wypalenie zawodowe jako efekt długotrwałego stresu [w:] https://www.humanitas.edu.pl/resources/upload/dokumenty/Wydawnictwo/Zarzadzanie_zeszyt/Zarz%202_2013%20podzielone/Kraczla.pdf (dostęp 18 czerwca 2022)
- Mikołajewska E., Stres związany z pracą i wypalenie zawodowe u fizjoterapeutów – przegląd literatury, Medycyna Pracy 2014;65(5): 693–701.
- Wypalenie zawodowe u fizjoterapeutów [w:] https://efizjoterapia.pl/blog/fizjoterapia/wypalenie-zawodowe-u-fizjoterapeutow