Metoda PNF ( z ang. proprioceptywne nerwowo- mięśniowe torowanie):
P - propriocepcja – dotyczy wszelkiego rodzaju receptorów czuciowych, zbierających informacje o wykonywanym ruchu i ułożeniu ciała w przestrzeni
N - nerwowo- mięśniowe- dotyczące układu nerwowo-mięśniowego
F - facilitacja- torowanie, ułatwianie
Czym jest PNF?
Teoretyczne podstawy metody bazują na prawidłowościach fizjologii rozwoju ruchowego człowieka – rozwój cefalo-kaudalny (od części głowowej poprzez tułów, w kierunku nóg ), od części proksymalnych do dystalnych (od osi podłużnej ciała na boki), z uwzględnieniem poszczególnych faz kontroli motorycznej, związanych z osiąganiem nowych pozycji i możliwości poruszania się w nich.
Zarys historii PNF
Koncepcja powstała w latach 40-stych w Kalifornii dzięki współpracy fizjoterapeutki Maggie Konott i neurofizjologa, dr Hermana Kabata. Wykorzystując ruchy naturalne w pracy z pacjentem rozwijali i doskonalili technikę aby już w latach 50-tych rozpocząć kształcenie pierwszych terapeutów metody PNF w Kalifornii w latach 70-tych w Europie. W latach 80-tych powstaje IPNFA-międzynarodowa organizacja zrzeszająca instruktorów PNF. W 1999 roku pod nazwą „ PNF w Polsce – Stowarzyszenie na Rzecz Rehabilitacji Funkcjonalnej” powstała organizacja zrzeszająca terapeutów PNF w Polsce, od 2002 roku z siedzibą w Krakowie.
Na czym polega terapia wg koncepcji PNF?
- pozytywne nastawienie do terapii, które budowane jest poprzez wzmocnienie i wykorzystanie tego co pacjent może zrobić
- globalna obserwacja pacjenta (terapia całego ciała, nie tylko jego chorej części)
- działanie na poziomie strukturalnym (układ mięśniowy, kostno-stawowy, nerwowy) i czynnościowym (praca nad funkcją)
- terapia oparta na naturalnych, fizjologicznych ruchach w trzech płaszczyznach
- wykorzystanie odpowiednich wzorców i technik
Wzorce w PNF
Czynności ruchowe wykonywane przez człowieka, składają się z wzorców ruchowych kończyn i pracujących z nimi mięśni tułowia. „Współpracy” tej nie można wykluczyć. To właśnie połączenia aktywności mięśni tworzy wzorce ruchowe, stosowane w PNF.
Wzorce te łączą w sobie ruchy przebiegające w 3 płaszczyznach, umożliwiając ruchy zgięcia/wyprostu, odwiedzenia/przywiedzenia oraz rotacji. Taka trajektoria jest zgodna z fizjologicznym przebiegiem ruchu. Kierunek ruchu jest wyznaczony przez diagonalne(skośne) linie. Najlepiej obrazuje je tarcza zegara. Jeżeli głowa pacjenta znajduje się na godz. 12 to ruchy odbywają się z godz. 7 na 1 i odwrotnie oraz z godz. 5 na 11 i odwrotnie. Tor wzorca wyznacza linia „rysowana” przez ruch ręki lub stopy w danym wzorcu. W czasie ruchu terapeuta ustawiony jest w linii wzorca.
Wyróżnia się następujące wzorce: głowy, łopatki, miednicy, tułowia, kończyn górnych, kończyn dolnych.
Techniki w PNF
Techniki stosowane w PNF mają na celu ułatwienie ruchów funkcjonalnych za pomocą torowania, hamowania, wzmacniania i rozluźniania poszczególnych mięśni. Techniki wykorzystują koncentryczną, ekscentryczną i statyczną pracę mięśni. Odpowiedni rodzaj pracy mięśniowej, właściwie dobrany opór i stymulacja dostosowywane są do indywidulanych potrzeb pacjenta. Koncepcja PNF wykorzystuje dwie grupy technik: agonistyczne (praca jednej grupy mięśni) i antagonistyczne (praca na dwóch przeciwnych grupach mięśni).
Co jest celem terapii?
- Przywrócenie utraconych funkcji
- Poprawa mobilności, stabilności, koordynacji, równowagi
- Poprawa wytrzymałości i zręczności
- Redukcja bólu
- Uzyskanie rozluźnienia
- Regulacja napięcia mięśniowego
- Zwiększenie zakresu ruchu
- Zwiększenie siły mięśniowej
- Poprawa czucia głębokiego
- Ułatwienie ruchów stosowanych przy wykonywaniu czynności dnia codziennego
- Nauka nowych/utraconych czynności i pozycji
PNF jako metoda bezpieczna i przyjazna dla pacjenta
- Praca bez bólu
- Zadania dla pacjenta oparte na osiągalnych celach
- Proste i zrozumiałe komendy
- Wszechstronny kontakt z pacjentem ( komunikacja werbalna, wzrokowa i manualna – „słyszę, widzę, czuję , to co robię„).
- Bezpieczne pozycje podczas ćwiczeń-praca na macie
- Trening czynności związanych z życiem codziennym w zakresie samoobsługi (toaleta, jedzenie, picie, przebieranie), czynności domowych ( sprzątanie, przygotowanie posiłków), komunikacji (rozmowa), mobilności ( nauka, praca zawodowa, czas wolny)
Wskazania
- Choroby naczyniowe Ośrodkowego Układu Nerwowego (Udary)
- Stany po urazie rdzenia kręgowego
- Niedowłady i porażenia
- Dystrofia mięśniowa
- Choroby nerwowo-mięśniowe
- Stwardnienie rozsiane (SM)
- Mózgowe Porażenie Dziecięce (MPD)
- Skoliozy
- Choroba Parkinsona
- Stany po urazach czaszkowo-mózgowych
- Zaburzenia chodu o podłożu neurologicznym lub ortopedycznym
- Złamania
- Kontuzje sportowe (skręcenia, zwichnięcia, uszkodzenia tkanek miękkich-mięśni, ścięgien, więzadeł)
- Schorzenia kręgosłupa (zmiany zwyrodnieniowe stawów kręgosłup, rwa kulszowa, dyskopatia)
- Stany bólowe
- Przykurcze mięśniowe
- Zaburzenia postawy
- Wady wrodzone
- Zaburzenie funkcji wegetatywnych (oddychanie, połykanie, artykulacja)
- inne
Źródła:
http://www.ipnfa.pl/index.php/opis-metody-pnf
PNF w praktyce. Ilustrowany przewodnik. Susan S. Adler, Dominiek Beckers, Math Buck
